Σημειολογία

Η σημειολογία της φωτογραφικής αποτύπωσης γεννήθηκε από την ανάγκη που έχει ο δημιουργός φωτογράφος αλλά και ο θεατής στο να καταλάβει, να εισχωρήσει στην αντικειμενική και υποκειμενική αλήθεια της ανάγνωσης των σημείων των εικόνων και να τοποθετηθεί απέναντι στον κόσμο προσανατολίζοντας ο ίδιος τη σχέση του μαζί του. Η σημειολογία της φωτογραφικής εικόνας ενδιαφέρεται να δημιουργήσει στο θεατή δημιουργική συνείδηση (αξία) κάνοντάς τον ταυτόχρονα ικανό να μπορεί να πεισθεί πάνω σε συγκεκριμένα γεγονότα ή σε συγκεκριμένες πράξεις. Με το διάβασμα των εικόνων γίνονται δεσμεύσεις για το στοχασμό.

Tο σημείο είναι η "η ολότητα που προκύπτει από τη σύνδεση ενός σημαίνοντος (στην περίπτωσή μας η φωτογραφική εικόνα) και ενός σημαινόμενου (έννοια)". Στον σχηματισμό του σημαίνοντος δεν υπάρχει κανόνας. Ο σχηματισμός είναι αυθαίρετος, είναι μια προσωπική ανάγνωση. Ο επακόλουθος όμως θεσμός των εννοιών σημαίνοντος - σημαινόμενου είναι απόρροια συνειρμών. Σε μια ανάγνωση φωτογραφικής εικόνας λοιπόν βρίσκουμε αυτές τις μορφές (σημαίνοντα) που θα μας παραπέμψουν στις αντίστοιχες έννοιες (σημαινόμενα). 'Eνα σημείο είναι κάτι που αντικαθιστά κάτι άλλο μέσω κάποιας σχέσης ή ικανότητας, απευθύνεται κάπου (ανθρώπινος νους) και δημιουργεί ένα ισοδύναμο σημείο ή ένα πιο ανεπτυγμένο σημείο. Το σημείο λοιπόν παίρνει τη θέση του αντικειμένου που αντικαθιστά. Μια φωτογραφία μπορεί να μεταδώσει γνώση και συγκινησιακή φόρτιση. Η ψυχολογική επίδραση της ανάλυσης μιας φωτογραφίας στον άνθρωπο ή σε μια μερίδα ανθρώπων μπορεί να είναι καθοριστική για τη λήψη αποφάσεων.

Στις περισσότερες περιπτώσεις ο άνθρωπος μέσω των φωτογραφιών βρίσκεται αντικριστά με την πραγματικότητα. Η φωτογραφική εικόνα μπορεί να καταγράψει με το δικό της μοναδικό τρόπο κοινωνικά προβλήματα, πολέμους, όνειρα και προσδοκίες για ένα καλύτερο αύριο, το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε, να γίνει πληροφόρηση στα μέσα μαζικής επικοινωνίας αλλά ταυτόχρονα να υποστηρίζει θέσεις και αντιθέσεις.

Εάν θέλουμε να αντιληφθούμε και να αναλύσουμε στη συνέχεια τα σημεία της φωτογραφικής γλώσσας, θα πρέπει να πάψουμε πια επιπόλαια και φευγαλέα να βλέπουμε τις φωτογραφίες. Πρέπει να αφιερώσουμε κάποιον ικανό χρόνο στην ανάγνωση μιας φωτογραφίας. Τα σημεία που έχει πιθανόν η φωτογραφία θα διαφοροποιούν την ανάγνωσή της, διότι θα ερμηνευτεί διαφορετικά από τα άτομα, που θα προβούν στην αποκωδικοποίησή της. Αυτό μέχρι ενός σημείου είναι φυσικό, διότι η ανάγνωση της φωτογραφίας δεν είναι θέμα μιας δεδομένης στιγμής. Όπως ο δημιουργός-φωτογράφος τη στιγμή του μαγικού κλικ κουβαλάει ίσως εμπειρίες δεκαετιών, έτσι και ο αποδέκτης-θεατής ανάλογα με την ηλικία του, τις ιδιαίτερες ασχολίες του, την εθνικότητά του, ενίοτε τα χόμπυ του, την κοινωνική του μόρφωση, τις πολιτικές του πεποιθήσεις, θα ερμηνεύσει με το δικό του ξεχωριστό τρόπο τα γεγονότα της κοινωνικής ζωής από τις φωτογραφίες.

Στην οπτική επικοινωνία, όπως και σε κάθε μορφή επικοινωνίας, ισχύουν κάποιες βασικές αρχές. Στην πιο απλή μορφή, στο πιο απλό μοντέλο οπτικής επικοινωνίας έχουμε να κάνουμε μ' έναν πομπό-δημιουργό, ένα τουλάχιστον μήνυμα, το μέσον που χρησιμοποιεί ο πομπός, για να κωδικοποιήσει το μήνυμα και το δέκτη-θεατή. Ο πομπός-δημιουργός πρέπει να προσαρμόσει το μήνυμά του στο μέσο που θα χρησιμοποιήσει, πρέπει να το κωδικοποιήσει δηλαδή. Η κωδικοποίηση αυτή προϋποθέτει τουλάχιστον ένα πρόσωπο ή ένα αντικείμενο για το οποίο γίνεται αναφορά.Ο δέκτης-θεατής πρέπει να καταλάβει το μήνυμα και να το καταλάβει έτσι, όπως ο δημιουργός-πομπός το συνέλαβε, πρέπει δηλαδή να το αποκωδικοποιήσει σωστά.